 |
 |
Καταλήγω, ότι μια εβδομάδα μακριά μου, δεν μπορεί να είναι καλή, διότι είναι γνωστό ότι το Κεραμιδόγατο είναι η χαρά της ζωής, αλλά δεν θέλω να το συνεχίσω άλλο αυτό με τις περιαυτολογίες, οπότε συμφωνούμε ότι είχατε μια καλή εβδομάδα και κλείνουμε μ’ αυτό.
Σήμερα θα αμπελοφιλοσοφήσουμε. Άνοιξη γαρ και το Κεραμιδόγατο έχει μπει στο μουντ για κείνες τις κουβεντούλες, με παρέα στη βεράντα, κάτω από τον έναστρο ουρανό, με ένα ποτήρι κρασί στο χέρι ή και το μπουκάλι ολόκληρο αγκαλιά κάποιες φορές, που ξεκινάς την κουβέντα χωρίς θέμα και καταλήγεις να συζητάς για θοεσοφικά ζητήματα. Αφήστε δε που διανύει ποιητική εβδομάδα το γατί. Βουτηγμένο μέσα στην ποίηση τις τελευταίες μέρες, λίγο ρομαντικούλι θα το βρείτε, αλλά οκ. Ξέρω, έχετε υπομονή εσείς!
Θα ξεκινήσουμε την περιήγηση μας σήμερα με κάτι που διάβασα. «Το ταξίδι είναι που μετράει, όχι η άφιξη στον προορισμό» είχε πει ο ποιητής T.S. Eliot. Το έχετε ξανακούσει σίγουρα. Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι να είναι μακρύς ο δρόμος, είχε πει ο δικός μας Κων. Καβάφης. Αλλά μιας και πιάσαμε τον Eliot, είχε πει κι άλλα ωραία, το πιο ωραίο κατά την γνώμη μου: Only those who will risk going too far can possibly find out how far one can go. Οι άλλοι δεν θα το μάθουν ποτέ μάλλον.
Θα έχετε ακούσει που λένε, μάθε να βάζεις στόχους στη ζωή και το άλλο που λέει, κυνήγησε τα όνειρα σου. Αυτό όλο, σωστό σαν concept, έχει μέσα του και μια παγίδα. Πολλές φορές ταυτιζόμαστε με τους στόχους μας και πιστεύουμε ότι η επιτυχία θα σημάνει και την ευτυχία. Έλα μου όμως που δεν είναι πάντα έτσι. Πόσες φορές δεν έχουμε φτάσει στο τέρμα ενός ταξιδιού, για να διαπιστώσουμε ότι στην πραγματικότητα δεν θέλαμε να τελειώσει αυτό το ταξίδι; Ουκ ολίγες, σας το λέω μετά λόγου γνώσεως, γιατί αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία τελικά, είναι η διαδικασία και όχι τόσο το αποτέλεσμα αυτό καθ’ εαυτό.
Γι αυτό, καμιά φορά, χρειάζεται να αποστασιοποιούμαστε από τους στόχους μας. Και για να εξηγούμαι, όταν μιλάω για αποστασιοποίηση, δεν εννοώ παραίτηση ή εγκατάλειψη των στόχων. Αν δεν έχουμε στόχους είναι σαν να αρνιόμαστε τις επιθυμίες και τον εαυτό μας, έτσι; Χωρίς στόχους δεν υπάρχει εξέλιξη, δεν υπάρχει ζωή. Υπάρχει στασιμότητα και η στασιμότητα ισοδυναμεί με θάνατο, όλοι το ξέρουν αυτό.
Αλλά μην σας πιάνω από την μούρη, ας τα πιάσουμε με την σειρά τα πράγματα και ίσως, λέω ίσως να μπορέσουμε να βγάλουμε κάποια άκρη στο τέλος. Αν δεν βγάλουμε άκρη, ξέρετε! Δεν είναι το τέλος.
2. Ξεκινήσαμε να λέμε πριν ότι κάποιες φορές, φτάνοντας στο τέρμα ενός ταξιδιού, διαπιστώνουμε ότι στην πραγματικότητα δεν θέλαμε να τελειώσει αυτό το ταξίδι. Είναι αυτό που λέμε καμιά φορά, ότι εσύ δεν ήρθες τελικά στο δάσος για κυνήγι! Για άλλο ήρθες! οκ, πρέπει να βάζουμε στόχους και να κυνηγάμε τα όνειρα μας, αλλά αυτό που ήθελα να πω ήταν, ότι από την στιγμή που θα νιώσουμε ότι τρώμε κόλλημα και τα όνειρα μας γίνονται εφιάλτης και θεωρούμε την επίτευξή τους μόνο ως πηγή ευτυχίας, τότε έχουμε ήδη αποτύχει. Έχει χαθεί και το ταξίδι και η ικανοποίηση του ταξιδιώτη και η χαρά και η εξέλιξη.
Ποτέ η υλοποίηση ενός και στόχου δεν φέρνει την ολοκλήρωση, το έχουμε πει αυτό. Από την στιγμή που θα πετύχουμε ένα στόχο ή και πιο πριν ακόμα, έχουν ήδη μπει οι βάσεις για τον επόμενο. Ποτέ δεν είμαστε ευχαριστημένοι, γνωστό και αυτό. Είναι ο ίδιος ο σκοπός και το νόημα της ζωής η ανάπτυξη, η πρόοδος και η εξέλιξη και είναι αυτή όλη η διαδικασία που μας κάνει ευτυχισμένους. Είμαστε φτιαγμένοι έτσι να κινούμαστε συνεχώς. Η στασιμότητα μας πεθαίνει ψυχικά. και είναι σαν καταδίκη κι έχουμε ανάγκη να βάζουμε στόχους, όποιοι κι αν είναι αυτοί. Δεν λέω ότι πρέπει να σώσουμε τον κόσμο! Λέω στόχους γενικά, μικρούς οι μεγάλους. Ακόμα και το να συνηθίσουμε να ξυπνάμε στην ώρα μας, για την δουλειά, είναι ένας στόχος. Μικρός, αλλά στόχος.
Στόχοι λοιπόν, καμία αντίρρηση. Το θέμα όμως είναι, βάζουμε τους σωστούς στόχους; Αυτούς που πραγματικά μας αντιπροσωπεύουν και πραγματώνουν τον δικό μας προσωπικό μύθο ή βάζουμε στόχους σύμφωνα με το τι θέλουν οι άλλοι από μας, στόχοι που ξεπερνάνε τα προσωπικά μας όρια και τις επιθυμίες και τις προσωπικές μας επιδιώξεις; Διάβαζα κάπου το πολύ σωστό, ότι όσο και να παλεύεις, ότι και να καταφέρεις, από τους άλλους το πολύ-πολύ να ακούσεις ένα «Άντε και εις ανώτερα!». Γιατί και εις ανώτερα, κόσμε; Δεν σου φτάνουν αυτά;
Το θέμα είναι να μάθουμε να σκεφτόμαστε για μας. Να σκεφτούμε τι πραγματικά μας γεμίζει. Να σκεφτούμε ποιο είναι το κίνητρο μας. Είναι κίνητρο επιθυμίας ή κίνητρο έλλειψης; Έχει θετικό ή αρνητικό πρόσημο μπροστά; Εκφράζει αυτό που θέλουμε ή αυτό που προσπαθούμε να αποφύγουμε; Θέλω να πάω κάπου συγκεκριμένα ή θέλω απλά να φύγω από εδώ που είμαι, χωρίς να έχει σημασία το που θα πάω;
Ξέρετε κάτι; Αν νοιώθεις συνέχεια ελλειμματικός, ότι κάπου υπολείπεσαι, αν δεν είσαι ευχαριστημένος με αυτό που είσαι και ευγνώμων γι αυτό που έχεις πετύχει, τότε ισχύει αυτό που έλεγε ο Σωκράτης, ότι «όποιος δεν είναι ικανοποιημένος με αυτά που έχει, δε θα είναι ικανοποιημένος ούτε και με αυτά που θα ήθελε να έχει».
Γι’ αυτό χρειάζεται να αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στο να βρούμε ποιοι είμαστε, να αναγνωρίσουμε τι είναι αυτό που πραγματικά μας λείπει και να το κυνηγήσουμε. Σημασία έχει το κίνητρο πίσω από αυτά που κάνουμε, όχι τα ίδια αυτά που κάνουμε. Το τι θα κάνουμε για να πετύχουμε είναι τελικά δευτερεύον. Κι αφήνουμε τα υπόλοιπα στο σύμπαν.
3. Ποια είναι όμως η ζωή που αξίζει; Έχουμε ακούσει ότι σκοπός της ζωής είναι η επιβίωση και η αναπαραγωγή. Για μας δε, τα πρωτεύοντα θηλαστικά, για τον άνθρωπο πιο ειδικά, ένας ακόμη σκοπός είναι η επιδίωξη της ευτυχίας. Τι χρειάζεται τελικά για να είναι κανείς ευτυχισμένος; Πότε η ζωή σου σε ικανοποιεί και σε γεμίζει;
Ποτέ και τίποτα θα πείτε. Θυμάστε το παράδειγμα με την αγελαδίτσα σε προηγούμενη εκπομπή, όπου μέσα σε ένα χωράφι γεμάτο μαργαρίτες, εκείνη πάσχιζε να φτάσει με την γλώσσα την μοναχική μαργαρίτα, που ήταν έξω από την περίφραξη, στο διπλανό χωράφι, κινδυνεύοντας να πνιγεί στην προσπάθεια της αυτή. Ναι, καμία αντίρρηση, έτσι είμαστε φτιαγμένοι, σαν την αχόρταγη αγελαδίτσα. Ο καθένας μας έχει τα όνειρα του, τις φιλοδοξίες του, τα προτερήματα του, τα κουσούρια του και τις ιδιαιτερότητές του. Αδύνατον να απαντήσεις ένα τόσο γενικό ερώτημα, τι χρειάζεται κανείς για να είναι ευτυχισμένος, και να βγάλεις ένα γενικό συμπέρασμα που θα ισχύει για όλους.
Λοιπόν, το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ το έκανε αυτό. Ξεκίνησε το Portrait Project, ένα project βασισμένο στους τελευταίους στίχους από το ποίημα Summer Day της βραβευμένης με Pulitzer συγγραφέως Mary Oliver. Tell me, what is it you plan to do with your one wild and precious life? Που σημαίνει, Πες μου τι είναι αυτό που σχεδιάζεις να κάνεις με την μία και μοναδική, συναρπαστική και ανεκτίμητη ζωή σου;
Μπαίνουν λοιπόν στο site αυτό οι απόφοιτοι του Harvard School of Business και γράφουν, ποιοι είναι και τα σχέδια τους για τη ζωή. Είναι εντυπωσιακό και πολύ συγκινητικό για κάποια σαν εμένα, να βλέπεις τα ίδια τα παιδιά, ενήλικες πλέον, μερικά χρόνια αργότερα να μπαίνουν στο site και να βλέπουν, πόσα πολλά ή πόσα λίγα πέτυχαν σε σχέση με τους αρχικούς τους στόχους. Με πιάνουν ρίγη συγκίνησης όταν σκέφτομαι αυτά τα παιδιά, ενήλικες πλέον να βλέπουν την ζωή τους να περνάει μπροστά από τα μάτια τους και με σχεδόν ωμό τρόπο να καλούνται να παραδεχτούν, όσοι απέτυχαν, ότι απέτυχαν!
Αλλά το Harvard έκανε και κάτι άλλο. Ξεκίνησε επίσης να παρακολουθεί 734 νέους, 16-18 ετών από το 1938 και συνεχίζει ακόμα και τώρα με όσους είναι εν ζωή. 268 από αυτούς, ήταν γόνοι πλούσιων οικογενειών, ενώ οι υπόλοιποι κατάγονταν από τις φτωχότερες γειτονιές της Βοστώνης. Κάποιοι από τους συμμετέχοντες ξεκίνησαν από το μηδέν και έφτασαν να αποκτήσουν τα πάντα! Κάποιοι άλλοι ακολούθησαν την ακριβώς αντίθετη πορεία και έχασαν τα πάντα.
Να σημειωθεί ότι κάθε δυο χρόνια οι συμμετέχοντες έκαναν ιατρικές και ψυχολογικές εξετάσεις ώστε να διαπιστώνεται ποια ήταν η ψυχοσωματική κατάστασή τους. Επίσης οι ερευνητές έπαιρναν συνεντεύξεις από τους γύρω τους, από τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους, για να συγκρίνουν αυτά που έλεγαν οι ίδιοι με αυτά που οι συγγενείς τους πίστευαν γι αυτούς. Μετά από 78 έτη έρευνας, τέσσερις γενιές ερευνητών και χιλιάδες δεδομένα, άρχισαν να βγαίνουν τα πρώτα συμπεράσματα από αυτή τη γιγάντια, μοναδική μελέτη, τι δηλαδή είναι τελικά η ευτυχισμένη ζωή.
Το συμπέρασμα; Σε λίγο! Stay tuned! Θα εκπλαγείτε!
4. Το συμπέρασμα του Harvard: Η ευτυχισμένη ζωή είναι αυτή με την καλύτερη ποιότητα ανθρωπίνων σχέσεων, ήταν το γενικό συμπέρασμα. Όσο δηλαδή πιο κοντινές, ζεστές σχέσεις είχαν στη ζωή τους οι συμμετέχοντες, τόσο πιο ευτυχισμένοι δήλωναν. Όταν είχαν ανθρώπους γύρω τους να τους καταλαβαίνουν, να τους στηρίζουν, να μοιράζονται τις χαρές, τις δυσκολίες τους και το κάθε τι, δήλωναν και ήταν ευτυχισμένοι.
Να σημειωθεί επίσης ότι μεγάλη βαρύτητα αποδίδονταν από τους συμμετέχοντες στην ποιότητα των σχέσεων και όχι στην ποσότητα. Επίσης τα πρόσωπα αυτά, όταν, στην αρχή της έρευνας, ρωτήθηκαν τι θα ήθελαν από τη ζωή τους, έδωσαν όλοι παραπλήσιες απαντήσεις. Όλοι ονειρευόντουσαν περίπου τα ίδια πράγματα, μια ζωή με χρήματα, με φήμη, με δύναμη. Στο τέλος, όμως, άλλοι παράγοντες καθόρισαν την ποιότητα ζωής τους και τον βαθμό της ευτυχίας.
Σ’ αυτό το συμπέρασμα θα προσθέσω και ένα άλλο από την δική μου εμπειρία. Όταν σε ένα σεμινάριο management ερωτηθήκαμε τι είναι αυτό που νομίζουμε ότι κινητοποιεί τους υφισταμένους μας, όλοι μα όλοι απαντήσαμε βάζοντας τα χρήματα πάνω-πάνω στη λίστα και μετά όλα τα άλλα. Όταν ερωτηθήκαμε, τι είναι αυτό που κινητοποιεί εμάς τους ίδιους σαν εργαζόμενους, όλοι μα όλοι βάλαμε άλλα πράγματα με κύριο την ικανοποίηση από την επίτευξη του στόχου.
Λογικό ήταν και όταν ο εισηγητής του σεμιναρίου μας αποκάλυψε τα αποτελέσματα, μας ρώτησε «τι είναι αυτό που σας κάνει να νομίζετε, ότι τους άλλους τους κινητοποιεί κάτι άλλο από αυτό που κινητοποιεί εσάς; Πρόσθεσε δε, ότι το τεστ αυτό γίνεται παντού στον κόσμο, σε όλα τα σχετικά σεμινάρια και τα αποτελέσματα είναι πάντα ίδια. Άλλα ζητάμε εμείς από τη δουλειά μας και άλλα νομίζουμε ότι ζητάνε οι άλλοι.
Όχι λοιπόν! Όλοι τα ίδια ζητάμε από την δουλειά μας και κατ’ επέκταση από την ζωή και ναι και χρήματα, αλλά όχι πρώτα στη λίστα. Κάπου τα χρήματα τα βλέπουμε όχι σαν ζητούμενο, αλλά σαν αποτέλεσμα, σαν φυσική συνέπεια των προσπαθειών μας. Ναι, αφού δουλεύουμε λογικό είναι να περιμένουμε και να πληρωθούμε. Δεν είναι όμως αυτό ο στόχος μας για τις προσπάθειες μας. Τα χρήματα έρχονται τρίτα, τέταρτα και πέμπτα στην λίστα με τις πολλαπλές επιλογές.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν, τι είναι πραγματικά σημαντικό για τους ανθρώπους. Όποτε λοιπόν τρώμε κολλήματα και αγχωνόμαστε για τη δουλειά και για το πρότζεκτ που δε βγαίνει, καλό είναι να αποστασιοποιούμαστε λίγο και να σκεφτόμαστε ότι η ζωή και η ευτυχία δεν εξαρτώνται από την όποια επαγγελματική επιτυχία. Εξαρτώνται από τη σχέση μας με τους ανθρώπους γύρω μας και από την ανθρώπινη επαφή. Είναι πολύ εύκολο να παρασυρθούμε μέσα στους γρήγορους ρυθμούς που κινούνται τα πράγματα σήμερα, σε συνδυασμό και με την ηλεκτρονική επαφή που συχνά φέρνει την απομόνωση και αποπροσανατολίζει. Σε ένα κόσμο όπου τα likes και τα shares και τα rt έχουν γίνει η μόνη πηγή ευχαρίστησης για κάποιους, είναι πανεύκολο να δώσεις την προσοχή σου εκεί, ξεχνώντας τους πραγματικούς ανθρώπους γύρω σου και τελικά ξεχνώντας να ζήσεις!
Και μιας και το πιάσαμε, ξέρετε λέει, τι υπάρχει πίσω από κάθε επιτυχημένο φοιτητή; Ένας διαγραμμένος λογαριασμός του facebook.
5. Από τι εξαρτάται η ευτυχία; Οι περισσότεροι από μας, αν τους ρωτούσες τι θέλουν για να είναι ευχαριστημένοι, κατ’ αρχήν και για να ξεκινήσουμε, κανένας από μας δεν θα ήταν ευχαριστημένος με αυτό που έχει τώρα. Στη συνέχεια θα προσπαθούσαν να βρουν διάφορα πράγματα, που αν υπήρχαν στη ζωή τους, τότε η ζωή τους θα ήταν πολύ πιο όμορφη. Για παράδειγμα, «Θα είμαι ευτυχισμένος όταν κερδίσω το Τζόκερ», «Θα είμαι ευτυχισμένος όταν βρω ένα ταίρι», «Θα είμαι ευτυχισμένος όταν πάω αυτό το ταξίδι που πάντα ονειρευόμουν». Είναι όμως αυτό αλήθεια;
Αν θέλεις να κάνεις κάποιον πλούσιο, μην του προσθέτεις χρήματα, να του αφαιρείς επιθυμίες , έλεγε ο Επίκουρος. Εξαρτάται όντως η ευτυχία από τις εξωτερικές συνθήκες της ζωή μας; Η απάντηση που δίνουν οι έρευνες της θετικής ψυχολογίας είναι: Ναι! Αλλά όχι τόσο όσο νομίζουμε. Η έρευνα έδειξε ότι η ευτυχία εξαρτάται κατά 50% από τα γονίδιά μας, κατά 40% από τον τρόπο σκέψης μας και μόνο κατά 10% από τις εξωτερικές καταστάσεις.
Τα γονίδια μας
Τα γονίδιά μας είναι το DNA μας. Δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο μεγαλώσαμε. Δεν είναι η ανατροφή που μας έδωσαν οι γονείς μας. Είναι το γενετικό υλικό από το οποίο είμαστε φτιαγμένοι. Η φτιαξιά μας όπως λέμε. Όπως λοιπόν οι διάφορες κληρονομικές καταστάσεις, έτσι και η ευτυχία είναι κληρονομική κατά 50%. Όλοι γεννιόμαστε δηλαδή με ένα προκαθορισμένο γενετικό επίπεδο ευτυχίας και με μια συγκεκριμένη προδιάθεση. Είναι δηλαδή κάτι το οποίο δεν είναι στον έλεγχό μας. Δυσάρεστο και μοιρολατρικό, αλλά είναι στον έλεγχό μας, το πώς θα διαχειριστούμε αυτό που καλώς ή κακώς μας έδωσε η φύση. Αν αυτό το γενετικό υλικό αντιπροσωπεύει το 50%, έστω κι έτσι, παραμένει ακόμα ένα 50% να διαχειριστούμε.
Οι εξωτερικές συνθήκες
Εδώ συμπεριλαμβάνονται όλες οι καταστάσεις της ζωής μας. Αν έχουμε πολλά χρήματα, αν έχουμε σύντροφο, αν έχουμε μια καλή δουλειά, αν έχουμε παιδιά, αν έχουμε φίλους, αυτοκίνητο, εξοχικό και iphone. Δεν είμαστε ανεξάρτητοι από το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και το να έχουμε φίλους και χρήματα, το να είμαστε σε σχέση και να ζούμε σε ένα ωραίο σπίτι, όλα αυτά μπορούν να επηρεάσουν θετικά την ευτυχία μας. Κατά 10% όμως.
Ο τρόπος σκέψης μας
Αυτό το έλεγε ο Επίκουρος και είναι γεγονός ότι ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε τα πράγματα είναι καθοριστικός. Είμαστε τόσο ευτυχισμένοι, όσο νομίζουμε. Το ίδιο πράγμα που κάποιος θα πέταγε από την χαρά του, κάποιος άλλος το βλέπει με σκεπτικισμό και συχνά με αρνητισμό. Και τι έγινε, λέμε. Συμβαίνει λοιπόν, άνθρωποι που φαίνεται να τα έχουν όλα, χρήματα, φίλους, σχέσεις, να είναι πολύ δυστυχισμένοι, με τον ίδιο τρόπο που υπάρχουν άνθρωποι που στερούνται αρκετά κι όμως είναι μέσα στην γαλήνη και την ευτυχία. Είναι γιατί ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τη ζωή, αυτό το 40% της ευτυχίας που καθορίζεται από τον τρόπο σκέψης, έχει θετικό πρόσημο.
Όπως πολύ ωραία είδα να απεικονίζεται σε ένα τοίχο, η Ευτυχία γράφεται με Ε όχι με €
6. Είδαμε πριν ότι αναλώνουμε τη ζωή μας πως θα βελτιώσουμε τις συνθήκες που μας περιβάλλουν. Και βάζουμε ενέργεια και πάθος και ενθουσιασμό και τα δίνουμε όλα. Σε ότι κάνεις, μας παροτρύνουν, να δίνεις το 100%. Εκτός βέβαια και δίνεις αίμα. Αλλά παλεύουμε να αποκτήσουμε κυρίως υλικά αγαθά τα οποία νομίζουμε ότι θα μας κάνουν να είμαστε πιο ευτυχισμένοι. Κι όμως, τελικά αποδεικνύεται ότι το μόνο που χρειάζεται να παλέψουμε και να αλλάξουμε, είναι ο τρόπος σκέψης μας, που καθορίζει το 40% της ευτυχίας μας.
Είναι πολύ σημαντικό όταν νιώθουμε δυστυχισμένοι, να παίρνουμε μια βαθιά ανάσα και να σκεφτόμαστε με ποιο τρόπο αντιμετωπίζουμε την κατάσταση. Τόσο σημαντικό όσο κι εκείνο που είπαμε στην αρχή της εκπομπής, αλλά και μετά, ότι καμιά φορά, χρειάζεται να αποστασιοποιούμαστε από τους στόχους μας, χωρίς αυτό να σημαίνει παραίτηση ή εγκατάλειψη των στόχων.
Η ζωή είναι ένα παιχνίδι και εναπόκειται σε μας να μάθουμε να είμαστε σωστοί παίκτες. Όταν τα πράγματα γύρω μας βαλτώνουν, όταν βλέπουμε συμπεριφορές που μας πιέζουν, όταν νιώθουμε πως όλα έχουν τελειώσει, όταν δεν έχουμε κουράγιο να συνεχίσουμε και νοιώθουμε ότι έχουμε κολλήσει στον τοίχο και ότι στην επόμενη κίνηση είμαστε σαχ-ματ, να θυμόμαστε ένα πράγμα μόνο. Οι δυσκολίες έρχονται στην ζωή για να μας αποδείξουν πόσο δυνατοί είμαστε. Όσο βαθύτερο το φαράγγι, τόσο καλύτερα μαθαίνεις να πετάς!
Το έχουμε πει και σε άλλες εκπομπές, αλλά θα το ξαναπούμε, όσες φορές κι αν χρειαστεί. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, ότι οι δυσκολίες μας κάνουν ακόμη δυνατότερους. Θυμάστε που το λέγαμε; Αυτό ακριβώς που φοβάσαι μήπως συμβεί, αυτό ακριβώς θα σου δώσει το σύμπαν. Για να το αντιμετωπίσεις. Και να πάψεις να το φοβάσαι. Μερικές φορές λέει, χρειάζεσαι ένα χέρι βοηθείας που θα σου δώσει μια γερή, δυνατή σπρωξιά και θα σε ρίξει στο γκρεμό.
Όταν συμβαίνουν πράγματα που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι ήλθε η συντέλεια του κόσμου, κάτσε και σκέψου, τι θα συμβεί αν ο μη γένοιτο; και θα δεις ότι δεν είναι όλα τόσο άσχημα όσο φανταζόμαστε. Οι καταστάσεις γύρω μας μπορεί να μοιάζουν ακυβέρνητες, έλα μου όμως που αποδεδειγμένα όλα περνάνε και όλα φτιάχνουν στο τέλος!
Πρέπει να μάθουμε να μηδενίζουμε το κοντέρ. Όπως τα πλοία, που σε κατάσταση κινδύνου αδειάζουν όλο το περιττό φορτίο, τη σαβούρα, στη θάλασσα. Μόνο έτσι μπορούμε να κάνουμε αυτό που λέμε επανεκκίνηση, reboot, να γίνουμε δημιουργικοί ξανά, να ανασυντάξουμε δυνάμεις και να μπούμε ξανά στο παιχνίδι, με όλη την εμπειρία και την γνώση που στο μεταξύ έχουμε μαζέψει, αφήνοντας απ’ έξω την «σαβούρα» της ζωής μας.
Αυτό μας δίνει δυνάμεις που ούτε ξέραμε ότι υπήρχαν μέσα μας. Κι ας το πιστέψουμε! Μια άσχημη δυστυχισμένη μέρα, δεν σημαίνει μια άσχημη δυστυχισμένη ζωή.
7. Όλα γίνονται ή δεν γίνονται για κάποιο λόγο, ακούμε να λένε. Σωστό, όμως, αυτά που δεν τολμήσαμε, αυτά που δεν κάναμε, αυτά που δεν είπαμε τότε που δειλιάσαμε δεν έφυγαν ποτέ. Υπάρχουν όλα αποθηκευμένα μέσα μας, τίποτε δεν έφυγε και δεν ξεχάστηκε. Έγιναν πληγές του μυαλού και τα δάκρυα στα μάτια, έγιναν αναμνήσεις. Και κάποιες φορές μας κάνουν και αναρωτιόμαστε, τι θα είχε συμβεί τότε, αν τολμούσαμε, αν δεν είχαμε προσπεράσει αυτά που προσπεράσαμε, αν δεν μας είχαν προσπεράσει αυτά που μας προσπέρασαν, αν ήμαστε εν τέλει αλλιώς.
Χρειάζεται να περάσει καιρός, καμιά φορά και χρόνια ολόκληρα για να αξιολογήσει και να καταλάβει και να αποδεχτεί κάποιος, πως όλα γίνονται ή δε γίνονται για κάποιο λόγο. Η αλήθεια είναι, πως όπως ακριβώς με τα ευχολόγια δεν πετυχαίνεται τίποτα, έτσι ακριβώς και οι θρηνωδίες και το πένθος για τις χαμένες ευκαιρίες, δεν παράγει κάτι. Μόνο αν μπορέσουμε να δούμε τα χιλιάδες αν, σαν μέρος της διαδικασίας που μας έκανε αυτό που είμαστε σήμερα και συμφιλιωθούμε μαζί τους, μόνο τότε θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε μπροστά, στην αναζήτηση της ευτυχίας, με βήμα αποφασιστικό και γεμάτο σιγουριά, ότι τα καλύτερα δεν έχουν έρθει ακόμα. Γιατί εκεί έξω, μας περιμένει ένα μέλλον και το μέλλον δε φτιάχνεται απ’ τα “αν”.
Όπως έλεγε και ο Επίκουρος, ο φιλόσοφος που ασχολήθηκε πάρα πολύ με το ζήτημα της ευτυχίας, Μια φορά υπάρχουμε, δεν υπάρχει τρόπος να υπάρξουμε δυο φορές και μάλλον δεν θα υπάρξουμε ξανά ποτέ. Λίγο απαισιόδοξο αυτό το μάλλον δεν θα υπάρξουμε ξανά ποτέ, αλλά συνεχίζει ο φιλόσοφος. Κι εσύ που δεν εξουσιάζεις το αύριο, αναβάλλεις τη χαρά. Και η ζωή πάει χαμένη με τις αναβολές και ο καθένας πεθαίνει απασχολημένος.
Είχε πει και το άλλο ο Επίκουρος: Δεν πρέπει να καταστρέφουμε αυτά που έχουμε και να επιθυμούμε αυτά που δεν έχουμε, αλλά να θυμόμαστε πως ότι έχουμε ήταν αυτό που κάποτε ευχόμασταν. Πολλά και βαριά νοήματα, πολλές και δύσκολες στη σύλληψη τους ιδέες συμπυκνωμένες σε δύο μόλις γραμμές κειμένου, θα μπορούσαμε να αφιερώσουμε εκπομπή ολόκληρη να το αναλύσουμε αυτό και πάλι δεν θα έφτανε. Αλλά ναι, έτσι είναι. Δεν πρέπει να καταστρέφουμε τη χαρά αυτού που έχουμε, με την αγνωμοσύνη και το ανικανοποίητο, που ροκανίζει τη χαρά από κάθε τι καλό στη ζωή μας, με την σκέψη όλων αυτών που δεν έχουμε, να μας στοιχειώνει. Και ναι, είτε το παραδεχόμαστε είτε όχι, αυτό που έχουμε την κάθε στιγμή, είναι αυτό που με τον έναν ή τον άλλο, ενδόμυχο ή πιο φανερό τρόπο, επιδιώξαμε και ουσιαστικά ζητήσαμε.
Θυμάστε αυτό που λέγαμε σε άλλη εκπομπή, ότι ένας λόγος που το σύμπαν δεν ανταποκρίνεται, είναι η απαξίωση με την οποία περιβάλλουμε όλα αυτά που ζητήσαμε και λάβαμε; Να το θυμόμαστε αυτό λοιπόν, κάθε φορά που σουφρώνουμε τα χείλη και λέμε πφφφφφφφ, με περιφρόνηση γι αυτά που η ζωή μας έχει χαρίσει. Κι έπειτα είναι εξ ορισμού παράλογη η απαίτηση να τα έχουμε όλα. Που θα τα βάζαμε;
8. Όλες μας οι ενέργειες στοχεύουν στην ευτυχία, όμως συχνά την αναζητάμε σε λάθος μέρη. Η παραπληροφόρηση κι ένα σωρό μυθεύματα που κυκλοφορούν ευρέως, μας κάνουν πολλές φορές να παίρνουμε λάθος κατεύθυνση στη ζωή και αντί για την ευτυχία να γινόμαστε πιο δυστυχισμένοι από τους δυστυχείς, μη ξέροντας να βάζουμε όρια.
1. Ο πλούτος είναι το κλειδί για την ευτυχία
Αναμφισβήτητα τα χρήματα καλύπτουν ένα σωρό ανάγκες και βοηθάνε σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής, αλλά αν ξεχάσουμε να βάλουμε όρια στον καταναλωτισμό μας, δεν είναι καθόλου δύσκολο να μετατρέψουμε το χρήμα από υπηρέτη σε αφεντικό και τότε το κυνήγι των ανέσεων και των ευκαιριών και των εναλλακτικών γίνεται ένας εφιάλτης. Νομίζω όλοι θα συμφωνήσουμε σ’ αυτό. Όταν το ζευγάρι τα αθλητικά δεν μας είναι αρκετά, αλλά θέλουμε και Nike και Converse και Reebok και Diadora, όταν δεν μας φτάνει το android, αλλά είμαστε δυστυχισμένοι, που δεν έχουμε iphone 7, εκεί κάπου πρέπει να καταλάβουμε ότι έχουμε πέσει θύματα και να αναθεωρήσουμε.
2. Ο ελεύθερος χρόνος είναι χάσιμο χρόνου
Πολλοί από μας έχουμε εκπαιδευτεί να πιστεύουμε, ότι ο ελεύθερος χρόνος και η ενασχόληση με διασκεδαστικά πράγματα, που μας ψυχαγωγούν, μαζί με φίλους και οικογένεια, είναι χαμένος καιρός και αντιπαραγωγική διαδικασία. Πιστεύουμε ότι όποιος είναι μονίμως απασχολημένος busy με τις υποθέσεις του, είναι και σημαντικός και ότι αν κάποιος καταφέρνει να εξοικονομεί χρόνο για τις χαρές της ζωής, είναι τεμπέλης, φυγόπονος, ανώριμος, ανεύθυνος και δεν ξέρω τι άλλο. Όμως μια ισορροπημένη ζωή, με ένα λογικό καταμερισμό του χρόνου μας, που θα μας αφήνει αρκετό ελεύθερο χρόνο, είναι αυτό που θα μας δώσει ενέργεια και θα γεμίσει τις μπαταρίες μας με ενθουσιασμό, για να είμαστε μετά πιο αποδοτικοί και με τις υποχρεώσεις μας. Και ας βγάλουμε την θεοποίηση του busy από την ζωή μας.
3. Η επιτυχία είναι το παν
Καμία αντίρρηση ότι η επίτευξη του στόχου μας, μπορεί να μας γεμίσει ικανοποίηση και να μας χαρίσει σε πολλές περιπτώσεις την πολυπόθητη ευτυχία, όμως μερικές φορές γινόμαστε τόσο ανταγωνιστικοί και δίνουμε τέτοια προτεραιότητα στους στόχους μας, που η επιτυχία, από πηγή χαράς γίνεται ένας εφιάλτης και το ενδεχόμενο της αποτυχίας μας τρομάζει. Εδώ έρχεται αυτό που λέγαμε πριν. Αποστασιοποίηση, μηδενισμό στο κοντέρ και πάμε πάλι απ’ την αρχή, γιατί κάπου είδαμε τη ζωή μας λάθος. Μην ξεχνάμε το ταξίδι που λέγαμε αρχή-αρχή. Αν αυτό που κάνουμε δεν μας δίνει χαρά και η αγωνία για την έκβαση μας γεμίζει κατάθλιψη, τότε γιατί το κάνουμε;
9. Όλα στη ζωή είναι γραμμένα λένε. Ναι, εντάξει, είπαμε και πριν, ότι σε κάποιο ποσοστό ο βαθμός ευτυχίας είναι γραμμένος στο DNA μας. Εντάξει, μερικοί είμαστε πιο γρουσούζηδες από άλλους, σύμφωνοι. Όμως μην ξεχνάμε ποτέ εκείνο το άλλο 40-50% που παραμένει στον έλεγχο μας. Και ναι, εντάξει υπάρχει και το σύμπαν, που μερικές φορές συνεργάζεται και άλλες πάλι δεν θέλει. Αλλά αυτό είναι ένας λόγος για να κάτσουμε να σκεφτούμε, γιατί το σύμπαν μέσα στην σοφία του δεν θέλει και ενδεχομένως να πρέπει να αναθεωρήσουμε, αντί να κλαίμε και να χτυπιόμαστε και να καταριόμαστε το κακό ριζικό μας. Κι αρχίζουμε την κλάψα κι όλο μας φταίνε οι άλλοι, το σύμπαν και οι συγκυρίες της ζωής και δεν κοιτάμε να δούμε ποιος είναι ο δικός μας βαθμός ευθύνης, γι αυτά που προσελκύουμε στη ζωή μας. Πάντα κάποιος άλλος φταίει για ότι μας συμβαίνει και ο πραγματικός φταίχτης, αυτό που τα κάλεσε όλα αυτά, είμαστε εμείς!
Λοιπόν ξέρετε κάτι; Αν υπάρχει ένα πράγμα που το Κεραμιδόγατο απεχθάνεται σαν τις αμαρτίες του, είναι το «δεν μπορώ». Πραγματικά δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να με πείσει, ότι υπάρχει κάτι που δεν μπορούμε, όταν βέβαια το θέλουμε. Όταν φτάσουμε στο σημείο να ξεστομίσουμε το «δεν μπορώ», έχουμε κατευθείαν αποτύχει κιόλας. Έχεις παραδώσει τα κλειδιά της ζωής σου στην τύχη και μαζί με τα κλειδιά και τα μπρελόκ και τον έλεγχο ολόκληρο. Πραγματικά, δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι πιο ηττοπαθές.
Δεν αφήνεις κανένα περιθώριο στον εαυτό σου κατ’ αρχήν, όταν πεις το «δεν μπορώ». πόσο μάλλον στο σύμπαν, αν υποτεθεί ότι θα ήθελε να συνεργαστεί και να βοηθήσει. Όπως έλεγε ο Επίκουρος, άντε, όλο τον Επίκουρο επικαλούμαι σήμερα, σας έχω τρελάνει, όπως έλεγε λοιπόν, είναι μάταιο να ζητάς από τους θεούς αυτά που μπορείς να αποκτήσεις μόνος σου. Δεν έχει λογική! Με την ίδια έννοια, είναι μάταιο να ζητάς πράγματα, όταν έχεις πει δεν μπορώ.
Έπειτα με το να λες «δεν μπορώ» ουσιαστικά σηκώνεις τα χέρια ψηλά και δηλώνεις ανίκανος να κάνεις αυτό που ξέρεις ότι χρειάζεται να κάνεις και πραγματικά, αν το σκεφτεί κανείς, υπάρχει κάτι χειρότερο για την αυτοπεποίθηση μας από αυτό; Δεν υπάρχει λόγος πλέον να κάνεις όνειρα και να βάζεις στόχους, αφού δεν μπορείς.
Αλήθεια σας λέω, μην πιστέψετε ποτέ πως υπάρχει κάτι που δεν μπορείτε. Αν μπορούν άλλοι, τότε μπορούμε κι εμείς. Δεν υπάρχει δεν μπορώ, έλεγε η μαμά μου και είμαι σίγουρη, το ίδιο έλεγε και η δική σας. Υπάρχει δεν θέλω. Η μόνη αλήθεια είναι πως δεν θέλουμε και αν δεν θέλουμε, τότε είναι που πρέπει να κάτσουμε να σκεφτούμε, τι θέλουμε. Μπορούμε λοιπόν. Αλλά το θέμα είναι … θέλουμε;
Ξέρετε και κάτι άλλο; Εγώ πιστεύω ότι μόνο με τον θάνατο δεν μπορούμε να τα βάλουμε και όλα τα άλλα είναι προφάσεις εν αμαρτίαις για τον ……….. ξέρετε εσείς! Για τον κλίβανο! Και όπως είπε και ο Leo Buscaglia, Πώς αντέχεις να πεθάνεις χωρίς να γίνεις όλα όσα είσαι;
10. Έχετε ακούσει που λέμε ότι είναι καλύτερα να μετανιώνεις για κάτι που έκανες παρά για κάτι που δεν έκανες; Γιατί το λέμε αυτό; Κατ’ αρχήν γιατί είναι ευκολότερο να δικαιολογήσουμε μια αποτυχία και είναι δυσκολότερο να βρούμε δικαιολογίες για την απραξία.
Έπειτα οι αποτυχίες σχεδόν ποτέ δεν είναι εντελώς αποτυχίες, Αποτυχία δεν είναι το να πέσεις, αλλά το να μην μπορέσεις να σηκωθείς ξανά. Υπάρχουν και οφέλη στις αποτυχίες.. Οι αποτυχίες είναι αυτές που μας βοήθησαν να ανακαλύψουμε τα όρια μας και στοιχεία από τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα μας. Ενδεχομένως να μας έδωσαν την ευκαιρία να ανακαλύψουμε ποιοι πραγματικά είναι οι άνθρωποι που έχουμε δίπλα μας και γύρω μας. Ίσως λέμε.
Μπορούμε επίσης πιο εύκολα να διορθώσουμε ένα λάθος, μια αποτυχία, μια αβλεψία, μια παράλειψη. Αν όμως μετανιώσουμε για κάτι που δεν κάναμε, για εκείνο το πτυχίο που δεν πήραμε, για εκείνο το κορίτσι που δεν παντρευτήκαμε, για το ακίνητο που δεν αγοράσαμε, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το πτυχίο, το κορίτσι και το ακίνητο θα είναι διαθέσιμα, όποτε θέλουμε και το θυμηθούμε να πάμε να επανορθώσουμε.
Επίσης, όταν έχουμε μια αποτυχία ή όταν κάνουμε κάτι και το μετανιώσαμε, θα νοιώσουμε άσχημα, αλλά όσο περνάει ο καιρός, το δυσάρεστο συναίσθημα, στενοχώρια, θυμός, ότι είναι τέλος πάντων, θα μειώνεται, μέχρι που θα εξαφανιστεί τελείως, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που ξεχνάμε και το ίδιο το γεγονός που το προκάλεσε. Αντίθετα, η μεταμέλεια για αυτά που θα θέλαμε να είχαμε κάνει, αλλά δεν κάναμε, μεγαλώνει με τον καιρό. Καθώς περνάει ο καιρός, ξεχνάμε τους λόγους για τους οποίους αποφασίσαμε να μην κάνουμε τίποτα και μέσα μας μένει ένα τεράστιο γιατί. Γιατί να μην κάνω τότε αυτό, εκείνο και το άλλο; Το χειρότερο είναι ότι εκ των υστέρων μπορούμε να κάνουμε άπειρα φανταστικά σενάρια για το τι θα μπορούσε να είχε συμβεί αν κτλ και το πράγμα γίνεται ακόμα χειρότερο.
Γι αυτό λέμε, ότι η ζωή και το κυνήγι της ευτυχίας αξίζουν ένα ρίσκο. Αν αποτύχουμε, θα έχουμε τουλάχιστον μαζέψει εμπειρία και θα έχουμε ανεβάσει το επίπεδο αυτοεκτίμησης μας. Τι να κάνουμε; Και οι καλύτεροι αποτυγχάνουν κάποιες φορές. Όπως έλεγε και ο μπασκετμπολίστας Michael Jordan, Έχω χάσει πάνω από 9000 σουτ στην καριέρα μου. Έχω χάσει πάνω από 300 παιχνίδια. Είκοσι έξι φορές με εμπιστεύτηκαν να ρίξω το τελευταίο σουτ που θα έκρινε το παιχνίδι και το έχασα. Έχω αποτύχει ξανά και ξανά στη ζωή μου. Και γι' αυτό πέτυχα.
11. Ακούμε συχνά στα άρθρα αυτοβοήθειας "αγάπα τον εαυτό σου!" και είναι πράγματι το πρώτο και πιο σημαντικό πράγμα πριν ξεκινήσει κανείς το ταξίδι αυτό που λέμε his one wild precious life. Τι σημαίνει αυτό; Τι σημαίνει αγαπώ τον εαυτό μου; Κατ’ αρχήν, ότι σέβομαι και εκτιμώ τα συναισθήματα μου. Όταν νιώθω κάτι, το νιώθω για κάποιο λόγο. Συχνά δεν ξέρω τον λόγο, όμως δεν έχει σημασία. Όταν αγαπάς τον εαυτό σου, θα αγαπήσεις και το συναίσθημά σου και θα το εμπιστευθείς. Δεν θα του κάνεις κριτική, δεν θα το υποτιμήσεις, δεν θα το κοροϊδέψεις. Δεν θα πεις «Δεν πρέπει να νιώθω έτσι». Για να νοιώθεις έτσι, πάει να πει ότι πρέπει. Όσο και αν το μυαλό μας λέει διαφορετικά, πρέπει να μάθουμε να αποδεχόμαστε σαν φυσιολογικό το κάθε συναίσθημα, γιατί είναι!
Δεν υπάρχει σωστό και λάθος συναίσθημα. Δεν υπάρχει δικαιολογημένο ή αδικαιολόγητο, καλό ή κακό συναίσθημα. Υπάρχει μόνο συναίσθημα. Αν το κριτικάρεις και προσπαθείς να το καταπνίξεις, να το ωραιοποιήσεις, να το αλλάξεις, να το κρύψεις, τότε δεν αγαπάς αρκετά τον εαυτό σου και ότι αυτός φέρνει μαζί του. Νομίζω είναι πολύ απλό για να χρειάζεται να το αναλύσουμε περισσότερο.
Σε αντιδιαστολή με αυτό που λέγαμε πριν, ότι άμα θέλεις, μπορείς, υπάρχει και ένα λεπτό σημείο, αυτό που εκφράζει τα προσωπικά όρια του καθενός. Αν νομίζεις ότι δεν μπορείς να κάνεις κάτι, μην το κάνεις. Αν το βλέπεις δύσκολο, αν πιστεύεις ότι ο συγκεκριμένος στόχος θα είναι πηγή δυστυχίας και άγχους για σένα και δεν θα σου δώσει καμία χαρά να τον κυνηγήσεις, άστο. Ακόμα και αν οι άλλοι γύρω σου σε πιέζουν και άσχετα με το πόσα «πρέπει» ακούς. Είμαστε προορισμένοι για την ευτυχία, δεν το ξεχνάμε ποτέ αυτό. Επιλέγουμε σωστά τα θέλω μας, σύμφωνα με το δικό μας προφίλ και σύμφωνα με τα δικά μας όρια, όχι σύμφωνα με τα όρια των άλλων. Ακούμε τα ένστικτα μας και το εσωτερικό μας ρολόι και τα εμπιστευόμαστε. Αυτά ξέρουν και θα μας υποδείξουν τα όρια μας.
Ναι, είμαστε φτιαγμένοι για τα δύσκολα, αλλά για ποια δύσκολα; Των άλλων ή τα δικά μας δύσκολα; Ένας στόχος πρέπει να σε φοβίζει λίγο και να σε ενθουσιάζει πολύ! Όρια λοιπόν! Να τα σεβόμαστε, να τα αγαπάμε, να μην τα στήνουμε στον τοίχο, να μην τα θεωρούμε αφορμή για άδικη αυτοκριτική. Είμαστε αυτό που είμαστε, με τις αδυναμίες μας και τα προσωπικά μας όρια και μας αρέσει. Αυτό σημαίνει αγαπώ τον εαυτό μου.
Και επιβραβεύω τον εαυτό μου. Και να που τα καταφέραμε και κάναμε κάτι καλό, κάτι που μας κάνει περήφανους. Περήφανους όχι γιατί είναι σπουδαίο, όχι γιατί λύσαμε το πρόβλημα του υποσιτισμού της ανθρωπότητας, αλλά γιατί με κάποιο τρόπο υπερβήκαμε τον εαυτό μας και τις δυνατότητες μας. και νιώθουμε περήφανοι για μας. Ας το απολαύσουμε, μας αξίζει! Δεν χρειάζεται να το κρύβουμε, για να μην μας πουν ψώνια. Ψώνια θα μας πουν έτσι κι αλλιώς οι καλοθελητές.
Πρέπει να εξαλείψουμε την νοοτροπία πως δεν είναι σωστό να λέμε μπράβο στον εαυτό μας, πως είναι εγωιστικό και πως την έχουμε ψωνίσει, την νοοτροπία που μας κάνει να νιώθουμε ενοχές όταν πάμε να πούμε κάτι καλό για μας. Χάιδεψε τον, πες του ένα μπράβο, άσε την περηφάνια για το επίτευγμα σου να γεμίσει τα κύτταρα σου και βίωσε ανόθευτο το συναίσθημα ότι αξίζεις! Από τη στιγμή που το κάνεις αυτό, έχεις ήδη αρχίσει να αγαπάς τον εαυτό σου.
12. Ακούμε καμιά φορά να λένε, αν ξαναγεννιόσουν, σε ποιον θα ήθελες να μοιάσεις; Θα το βρείτε ψωνίστικο, το ξέρω, πολλοί θα κουνήσουν τα κεφάλια και θα πουν «κατέβα λίγο από το καλάμι», αλλά αν με ρωτούσατε, θα σας έλεγα πολύ απλά «σε μένα». Και εξηγώ.
Ο καθένας από εμάς, είναι ξεχωριστός και ιδιαίτερος και έχει την προσωπική του αξία και βρίσκω την προσπάθεια να μιμούμαστε τους άλλους, ως μία από τις πιο απαξιωτικές πράξεις, ως προς τον ίδιο μας τον εαυτό και πραγματικά δεν θα μπορέσει κανείς να με πείσει για το αντίθετο. Είναι θεμιτό να παίρνεις ιδέες από άλλους ανθρώπους και να εξελίσσεσαι μέσα από αυτές, να εμπνέεσαι από τους άλλους και να δημιουργείς καινούρια πράγματα, βάζοντας την δική σου σφραγίδα, να μπορείς να αναγνωρίσεις τις δημιουργίες των άλλων ανθρώπων και να τις πηγαίνεις ένα βήμα πιο πέρα. Αλλά δεν μπορείς να αντιγράψεις αυτό που δημιουργεί κάποιος, πολύ απλά γιατί εκείνος το αγάπησε και εσύ απλώς το ζηλεύεις.
Μπορείς να είσαι μόνο ο εαυτός σου, όχι γιατί όλοι οι άλλοι είναι πιασμένοι, αλλά γιατί αγαπάς τον εαυτό σου και το απολαμβάνεις και αυτό δεν είναι ψωνίστικο. Και για να ολοκληρώσω με αυτό που έλεγα πριν, ναι, αγαπώ τον εαυτό μου και δεν θέλω να γίνω κάποιος άλλος, αλλά παράλληλα αγαπώ και όλους τους άλλους! Είναι πολύτιμος ο κάθε ένας από μας, ακόμα και οι χειρότεροι ανάμεσα μας, γιατί σας το λέω και μην το αμφισβητήσετε ποτέ, ότι όλοι έχουν κάτι καλό μέσα τους. Ακόμα κι αυτοί που ευχαρίστως θα τους άνοιγα τα κεφάλια, σε κάποιες περιπτώσεις. Κι αυτό, με αγάπη θα το έκανα, μην αμφιβάλλετε!
Κι επειδή, όπως καταλάβατε, διανύουμε ποιητική εβδομάδα, θα σας διαβάσω ένα μικρό ποιηματάκι, του Φερνάντο Πεσσόα που αντιπροσωπεύει αυτό που πιστεύω για όλους τους ανθρώπους, δικαίους και αδίκους, ότι μέσα τους μένουν πάντα εκείνα τα αθώα παιδιά της παιδικής τους ηλικίας, όσο κι αν οι συνθήκες έχουν διαμορφώσει ένα διαφορετικό εξωτερικό περίβλημα. Εξωτερικό είναι, δεν είναι τίποτα, επιφανειακό τραύμα και θα περάσει.
Έβγαλα τη μάσκα και στον καθρέφτη κοιτάχτηκα
Είδα το παιδί που ήμουν εδώ και πολύ καιρό…
Δεν είχε καθόλου αλλάξει.
Αυτό είναι το πλεονέκτημα
Του να ξέρεις να βγάζεις τη μάσκα.
Είμαστε πάντα παιδιά,
Το παρελθόν, που ήταν το παιδί αυτό.
Έβαλα τη μάσκα, την ξανάβγαλα πάλι.
Είναι καλύτερα έτσι
Έτσι, χωρίς τη μάσκα•
Γυρίζω πίσω στην προσωπικότητά μου
Όπως της γραμμής το τέλος.
13. Σαν επιστέγασμα των όσων είπαμε, ποιος είναι ο πιο κατάλληλος να συνοψίσει το τι είναι ευτυχία, άλλος από τον Λέο Μπουσκάλια; Η ευτυχία μου είμαι εγώ, όχι εσύ! μας λέει. Όχι μόνο γιατί εσύ μπορεί να είσαι περαστικός, αλλά κι επειδή εσύ θες να είμαι αυτό που δεν είμαι.
Ευτυχία; Τι είναι αυτό; Στιγμές; Μια ζωή; Νομίζω ευτυχία είναι μονάχα και το γεγονός πως μου δίνεται η ευκαιρία να συλλογιστώ το νόημα αυτής της λέξης.
Ευτυχία είναι να κάθεσαι στη φωτιά με τους παππούδες σου και να ακούς παλιές ιστορίες.
Ευτυχία είναι ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά, ένα απλό χάδι στα μαλλιά.
Ευτυχία είναι το βλέμμα σου, όταν με κοιτάς με τόσο καθαρά μάτια.
Ευτυχία είναι το μοίρασμα.
Ευτυχία είναι να μπορείς να δεις τα αστέρια! Άλλοι δεν έχουν το δικαίωμα να σηκώσουν τα μάτια τους στον έναστρο ουρανό.
Ευτυχία είναι να ακούω τον ήχο της φωνής σου, απλά να μου λέει ένα καλημέρα.
Ευτυχία είναι το χασμουρητό ενός μωρού.
Ευτυχία είναι να είναι ελεύθερη η σκέψη να κεντήσει.
Ευτυχία είναι να απολαμβάνεις το γαλανό της θάλασσας.
Ευτυχία είναι να αφήνεσαι.
Ευτυχία είναι να μπορείς να μυρίσεις ένα λουλούδι, ακόμη και αν το έκοψες από το διπλανό σπίτι επειδή εσύ δεν φύτεψες τίποτα στον κήπο σου.
Ευτυχία είναι να μπορείς να ονειρεύεσαι.
Ευτυχία είναι να μπορείς να αγαπάς με όλο σου το είναι.
Είπε κι άλλα ο Μπουσκάλια, για την ζωή. Δεν αντέχω ν’ ακούω κουβέντες όπως «Το γέρικο σκυλί δεν μαθαίνει καινούργιο κόλπα». Έχω διδάξει πολλά καινούργια κόλπα σε γέρικα σκυλιά. Που σημαίνει, ποτέ δεν είναι αργά. Μπορείς όμως να διαλέξεις. Η ζωή είναι επιλογή και είναι στα χέρια σου. Μπορείς να την ζήσεις χαρούμενα ή να την ζήσεις θλιβερά. Μπορείς να είσαι επιπόλαιος. Μπορεί να είσαι πολύ σοβαρός. Ανάλαβε όμως ολόκληρη την ευθύνη για την επιλογή που κάνεις. Αν πλήττεις, αν φοβάσαι, αν δεν σ’αρέσει το σκηνικό σου, άνοιξε την πόρτα και φύγε! Ποιος είπε, ότι πρέπει να μείνεις εδώ; Όσο η καρδιά και το μυαλό σου δουλεύουν και το ηθικό είναι ακμαίο, μπορείς να μπεις σε όποιο σκηνικό θελήσεις. Μπορείς να φτιάξεις το δικό σου. Να δημιουργήσεις ένα νέο. Από αύριο κιόλας τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Κάνε τα διαφορετικά, γιατί μόνο η πράξη αλλάζει. Οι κουβέντες είναι καλές μόνο στην αρχή. Η συνειδητοποίηση είναι μόνο η μισή λύση. Τα υπόλοιπα είναι πράξη.
Συνεχίζουμε σε λίγο!
14. Διάλεξε το δρόμο της ζωής. Διάλεξε το δρόμο της αγάπης. Διάλεξε τον δρόμο του ενδιαφέροντος. Διάλεξε το δρόμο της ελπίδας. Διάλεξε το δρόμο της πίστης στο αύριο. Διάλεξε το δρόμο της εμπιστοσύνης. Διάλεξε το δρόμο της καλοσύνης. Από εσένα εξαρτάται. Εσύ θα διαλέξεις. Μπορείς να διαλέξεις την απελπισία , την δυστυχία. Μπορείς να κάνεις τη ζωή δύσκολη για τους άλλους. Σε προειδοποιώ όμως ότι, αν αποφασίσεις να πάρεις την πλήρη ευθύνη για τη ζωή σου, δεν πρόκειται να είναι εύκολο πράγμα και θα πρέπει να μάθεις ξανά να ρισκάρεις. Το ρισκάρισμα – αυτό είναι το κλειδί για την αλλαγή.
Όταν γελάς, διακινδυνεύεις να περάσεις για ηλίθιος. Και λοιπόν; Εγώ το γλεντάω αφάνταστα, ενώ χιλιάδες γνωστικοί πεθαίνουν από ανία. Όταν κλαις, κινδυνεύεις να περάσεις για συναισθηματικός. Δε φοβάμαι να κλάψω. Κλαίω συχνά. Κλαίω από, από απελπισία. Μερικές φορές κλαίω διαβάζοντας τις εργασίες των μαθητών μου. Κλαίω όταν βλέπω ευτυχισμένους ανθρώπους. Κλαίω όταν βλέπω ανθρώπους να αγαπιούνται. Δε με νοιάζει μήπως φανώ συναισθηματικός. Δεν πειράζει. Μου αρέσει. Μου καθαρίζει τα μάτια.
Όταν ανοίγεσαι στους άλλους, κινδυνεύεις να μπλεχτείς. Και τι πιο σημαντικό υπάρχει στην ζωή; Δεν έχω καμιά διάθεση να ζήσω μόνος μου σ’ ένα νησί. Το γεγονός ότι βρισκόμαστε μαζί εσείς και εγώ, σημαίνει πως έτσι είμαστε φτιαγμένοι. Ας βρούμε τρόπους να κάνουμε την κατάσταση αυτή μια ευκαιρία χαράς. Όταν δείχνεις τα συναισθήματα σου, κινδυνεύεις να αποκαλύψεις την ανθρωπιά σου. Εγώ χαίρομαι να αποκαλύπτω την ανθρωπιά μου.
Μπορείς να αποκαλύψεις πολύ χειρότερα πράγματα από την ανθρωπιά σου. Όταν εκθέτεις τις ιδέες και τα όνειρά σου στο κόσμο, κινδυνεύεις να τα χάσεις. Τι να γίνει. Δεν μπορείς να κερδίζεις τα πάντα. Κι ούτε είναι δυνατόν να σε αγαπούν όλοι. Πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα πει «Είναι απατεώνας. Αρκετά ακούσαμε. Πάμε σπίτι». Κι αυτό είναι πολύ καλό, ξέρετε, και σωστό. Δεν είναι δυνατόν να σε αγαπούν όλοι.
Όταν αγαπάς, κινδυνεύεις να μην έχει ανταπόκριση η αγάπη σου. Δεν είναι κακό αυτό. Αγαπάς για να αγαπάς, και όχι για να πάρεις ανταπόκριση – αυτό δεν είναι αγάπη. Όταν ελπίζεις, κινδυνεύεις να πονέσεις. Και όταν δοκιμάζεις, κινδυνεύεις να αποτύχεις. Κι όμως πρέπει να ρισκάρεις, γιατί η μεγαλύτερη ατυχία στη ζωή είναι να μην ρισκάρεις τίποτε. Όποιος δεν ρισκάρει τίποτε δεν κάνει τίποτε, δεν έχει τίποτε και δεν είναι τίποτε. Μπορεί να αποφεύγει τον πόνο και την λύπη, αλλά δεν μαθαίνει, δε νιώθει, δεν αλλάζει, δεν αναπτύσσεται, δεν ζει και δεν αγαπά. Είναι δούλος αλυσοδεμένος με τις βεβαιότητες και τους εθισμούς του. “Έχει ξεπουλήσει το μεγαλύτερο αγαθό του, την ατομική του ελευθερία. Μόνο ο άνθρωπος που ρισκάρει είναι ελεύθερος. Το να κρατάς κρυμμένο τον εαυτό σου, να τον χάνεις με τις αυτομειωτικές σου ιδέες, είναι θάνατος. Μην αφήσεις να σου συμβεί αυτό. Η μεγαλύτερή σου υποχρέωση σου είναι να γίνεις όλα όσα είσαι, όχι μόνο για δικό σου όφελος , αλλά και για δικό μου.
Λέο Μπουσκάλια!
Ένα τελευταίο μουσικό κομμάτι, για καληνύχτα.
Για όσους δεν πρόλαβαν τις ζωντανές εκπομπές Don't Mess with Cats με το Κεραμιδόγατο - The Alley Cat, οι εκπομπές διατίθενται στο Mixcloud, σε πακέτο για το σπίτι ;-)
Τώρα μπορείτε να ακούσετε σε επανάληψη τις εκπομπές του Κεραμιδόγατου Don't Mess with Cats, και στο Spirto Web Radio, κάθε Σάββατο πρωί στις 10, αχάραγα, με τον πρώτο καφέ. Bring the cake!
Τώρα μπορείτε να ακούσετε σε επανάληψη τις εκπομπές του Κεραμιδόγατου Don't Mess with Cats, και στο Spirto Web Radio, κάθε Σάββατο πρωί στις 10, αχάραγα, με τον πρώτο καφέ. Bring the cake!
Comments
Post a Comment
Εδώ μπορείς να νιαουρίσεις ελεύθερα